Omurgada iyi veya kötü huylu tümöral lezyonlar olabilir. Tümörler omurganın boyun, sırt, bel kuyruk sokumu gibi her bölgesinde yerleşebilirler.
Tümörlerin kaynağı iki türlü olabilir. Bunlardan birincisi omurga ve omuriliğin yapısını oluşturan hücrelerden kaynaklanan tümörlerdir ve primer tümörler diye adlandırılırlar. Primer omurga tümörleri, omurga ve omuriliği oluşturan kemik, sinir veya yumuşak doku gibi herhangi bir yapısından gelişebilen tümörlerdir.
İkincisi ise vücudun diğer taraflarında gelişen tümörlerin (meme, prostat vs.) tümörlerin sıçraması ile omurga da gelişen tümörlerdir ve metastatik tümörler diye adlandırılırlar.
Omurga Tümörlerinin bulguları nelerdir?
En belirgin bulgu omurganın ilgili bölgesinde oluşan ve aşağı yukarı yayılabilen ağrıdır (boyun, bel ağrısı gibi). Ağrı özellikle gece ortaya çıkabilir ve fiziksel aktivite ile artabilir. Tümörün direkt omurilikten kaynaklanması durumunda veya vertebradan kaynaklanan tümörün omuriliğe baskı yapması durumunda ise omurilik bası bulguları görülebilir. Bunlar basının olduğu yere göre değişirler. Kol ve bacaklarda, göğüs bölgesinde uyuşma, el, kol ve bacaklarda kuvvet kaybı ve yürümede güçlük gibi bulgular ortaya çıkabilir. İştahsızlık, kilo kaybı gibi tümöre bağlı bulgular eşlik edebilir.
Omurga tümörlerinin tanısı nasıl konur?
Tanı koyma işlemi hikaye ve fizik muayene ile başlar. Hastalarda daha önce geçirilmiş veya tedavi altında olan bir kanser hikayesi olabilir. Doktorunuz tümörden şüphelenirse sizden, direkt grafi, BT, ve MR gibi görüntüleme tetkikleri isteyebilir. Bazen vücudun başka yerlerinde de tutulum olup olmadığını anlamak için sintigrafi veya PET istenebilir.
Görüntüleme yöntemleri ile tümör tespit edilmişse, tümörün tipini ve kaynağını öğrenmek için biyopsi yapılması bundan sonraki basamak olacaktır. Bu çoğu zaman lokal anestezi altında iğne veya trokar biyopsisi olarak omurga cerrahları ya da girişimsel radyoloji uzmanları tarafından yapılabilir. Bazı durumlarda açık biyopsi tercih edilebilir. Biyopsi ile tümörün kaynağı ve tipi ortaya konabilirse, bundan sonraki tedavinin belirlenmesine yardımcı olacaktır.
Tümörler konusunda önemli bir husus, asıl tedaviyi yapacak olan doktorun biyopsiyi yapmasıdır.
Cerrahi olmayan tedavi yöntemleri nelerdir?
Cerrahi olmayan tedavi yöntemleri gözlem, kemoterapi ve radyasyon tedavileridir. Ciddi semptomlara neden olmayan ve agresif yayılımı olmayan iyi huylu tümörler sık aralıkla çekilecek görüntüleme yöntemleri (genellikle MRG) ile takip edilebilir. Ayrıca kötü huylu omurga primer tümörleri veya metastazları kemoterapi veya radyoterapiye hassas olabilir. Bu tip tümörlerde kemo veya radyoterapi ilk seçilecek tedavi yöntemleri olabilir.
Ameliyat ne zaman gereklidir?
Omurganın kendisinden kaynaklanan primer kötü huylu tümörleri, tespit edildiği anda genellikle cerrahi tedavi tercih edilir. Amaç, kötü huylu kanser hücrelerinin bir an önce ortamdan uzaklaştırılmasıdır.
Primer kötü huylu veya metastatik tümörler ilerleyici nörolojik kayba veya gayta-idrar kontrolünün kaybolmasına neden oluyor ise, yine cerrahi uygulanması gerekebilir.
Tümör kemik yapısına bozarak omurganın sağlamlığını bozabilir. Bu durumda omurgada anormal hareket oluşacak ve omurganın içinden geçen omuriliğin zarar görmesi için risk teşkil edecektir. Bu gibi durumlarda omurganın ilgili bölgesinin ameliyatla sabitlenmesi gerekebilir.
Cerrahinin gerekli olabileceği bir diğer durum ise tümörün kemo veya radyoterapiye hassas olmaması ve bu tedavilere cevap vermemesi durumudur.
Ameliyat seçenekleri nelerdir?
Omurga tümörlerinin cerrahi tedavisi tümörün kısmen ya da tamamen çıkartılmasıdır. Bu konudaki kararı cerrahınız vermelidir. Cerrahınızın karar verirken göz önünde bulunduracağı kriterler, tümörün tipi, yayılımı, kötü-iyi huylu olması, kemo-radyoterapiye hassas olup olmaması, nörolojik risk oranı ve beklenen yaşam süresi gibi kriterlerdir. Bu kriterler değerlendirilerek risk-yarar oranları ve olası diğer tedavi seçenekleri size sunulacaktır.
Tümörün kendisi omurgada harabiyet yaratabilir. Cerrahi ile çıkarılan tümör kısımlarının yaratacağı boşluk da omurganın sağlamlığını azaltabilir. Bunlara bağlı olarak omurgada anormal hareketlilik gelişir ise, omurilik zedelenme riskini önlemek için omurganın metal implantlar ile tespiti gerekebilir. İmplantlar omurganın önünden veya arkasından bazen de her iki taraftan yerleştirilebilir.
Bazı iyi huylu tümörlerde, sadece tümörün olduğu kısım kazınarak çıkartılır ve kalan boşluk kemik veya çimento ile doldurulur.
Kötü huylu tümörlerde ise tümörlü doku geniş olarak çıkartılıp omurgada metalik fiksasyon-enstrumantasyon uygulanır. Ayrıca tümörle birlikte çıkartılan omurganın ön kısmına içi kemik ile doldurulmuş metal kafes yerleştirilir.
Metastatik tümörlerde ise tümörlü omurun çimento ile doldurulması veya çıkarılarak enstrumantasyon-kafes işlemi uygulaması yapılabilir.
Cerrahiden sonra hastanede kalış süresi 3 ila 10 gün arasında sürebilir ve belli bir süre fizik tedavi, rehabilitasyon yapılması gerekebilir. Hastanede kalış süresi fizik tedavinin gerekliliği, süresi ve evde yapılıp yapılamayacağına göre değişebilir.
Bazı tümörler için cerrahi tedavi sonrası kemoterapi veya radyoterapi uygulanması gerekebilir. Bu tedavilerin uygulanması da toplam iyileşme süresini etkileyebilir.
Toplam iyileşme süresi cerrahinin ne kadar kompleks olduğuna göre 3 ay ile 1 yıl arasında değişebilir.
Uzun dönem takip nasıldır?
Tümörün tipine göre doktorunuz sizi belli bir süre ve aralıklarla takip edecektir. Takipler, genellikle radyografiler ve MR ile yapılır. Tümörün tekrar oluşma şansı olabilir. Bu ihtimal tümörün tipine göre değişik oranlardadır.