Boyunda Omurga ve Omuriliğin Yapısı Nasıldır?
Servikal omurga, omurganın boynumuz içinde kalan bölümünü tanımlar. Servikal spinal kolon 7 tane omur ve bu kemikler arasında bulunan diskler ve ligamentöz bantlardan meydana gelir. Bu yedi omurun her birinin içinde omuriliğin geçtiği kanal bulunur.
Omurganın bu kısmı, boynumuzu sağdan sola ve yukarı aşağı oynatmak için yeterince esnek olmalı, ancak aynı zamanda içinden geçen hassas omuriliği ve spinal sinirleri (kökleri) koruyacak kadar da güçlü olmalıdır. Omurilik, eve televizyon sinyallerini taşıyan ana kablo gibidir. Spinal sinir kökleri de, evin içindeki her bir odaya sinyalleri taşıyan kablo dallarıdır.
Omurilik beyinden aldığı sinyalleri kollarımız, bacaklarımız ve gövdemize iletir. Aynı zamanda kollarımız, bacaklarımız ve gövdemizden gelen sinyalleri beyne geri taşır. Spinal sinir kökleri kaslara tek tek hükmetmek, ya da kol ve bacak gibi yapıların belirli bölgelerini hissetmek ile sorumludur.
Servikal Stenoz Nedir?
"Stenoz", daralma anlamında olup, "servikal stenoz" da boyun bölgesinde meydana gelen, omurilik ve sinir dallarının geçtiği boşluğun daralmasıdır. 3 temel sebebi vardır.
- Kanal yapısal olarak dar olabilir.
- Normal yaşlanma sürecinin bir parçası olarak diskler, içeriğinde bulunan suyun bir kısmını zamanla kaybederek dışarı doğru taşmaya başlayabilir. Bu omurilik kanalını önden daraltır.
- Ayrıca omurlar arası eklemlerde meydana gelen eskime ve yıpranma, omurilik ve sinir kökleri arkadan ve yanlardan daraltır.
Boyunda Dar Kanalın Belirtileri Nelerdir?
Dar kanal miyelopati ve radikülopati denilen iki tip bozukluğa neden olabilir.
- Servikal miyelopati, boyun bölgesinde omuriliğin basıya uğraması sonucu gelişen üst ve alt ekstremitelerde (uzuvlar) işlev kaybını ifade eder.
- Servikal radikülopati, boyundaki spinal sinir kökünün tahrişi ve/veya basısı sonucunda kolların belirli bir bölgesinde meydana gelen kuvvet ve duyu kaybıdır.
Birçok hastada, servikal miyelopati zaman içinde giderek artan bir şekilde ilerler.
- Ellerin çalışma şeklinde hafif değişikliklere neden olabilir.
- Hastalar ellerinin becerisinin azaldığını,
- Eşyaları daha sık olarak düşürdüklerini,
- Gömlek düğmelerini eskisi kadar kolayca bağlayamadıklarını,
- Ya da el yazılarının eskiye göre daha kötü olduğunu fark edebilirler.
- Denge kaybı da meydana gelebilir ve yürürken eskiye göre daha fazla oranda eşyalara tutunma ihtiyacı oluşturabilir. Yürüme gözle görülür derecede dengesiz olabilir.
- İleri olgularda, kol ve bacaklarda ileri derecede kuvvetsizlik ve hissizlik meydana gelebilir.
- Nadiren barsak ya da mesane kontrolünde değişiklikler olabilir.
Servikal radikülopati, boyundan başlayıp sağ ya da sol kolun, önkolun ya da elin belirli bir bölgesine yayılan bir ağrı olarak kendini gösterir. Birçok olguda bu şikayetlere, aynı yerleşimde olan, kol, önkol ve elin belirli kaslarının güçsüzlüğü de eşlik eder.
Dar Kanalda Nasıl Tanı Konulur?
Öncelikle kuvvetsizlik ve uyuşukluk ile ilgili şikayetlerinizin nasıl başladığını ve nasıl ilerlediklerini sorulacaktır. Bunu boynun, kol ve bacakların işlevlerine yönelik dikkatli fizik muayene izler. Daha sonra denge kontrol edilip yürüyüşünüz değerlendirilir. Reflekslerinize bakılır.
Daha sonra görüntüleme yöntemlerine başvurulur. Röntgenlerde, bazı hastalarda disk boşlukları ya da faset eklemlerde dejeneratif değişikliğe ait bulgular görülebilir. Boynu öne ve arkaya eğerek çekilen röntgenlerde boyun omurları arasında kayma varlığı değerlendirilebilir.
Manyetik rezonans görüntüleme (MR) omurilik ya da sinir köklerinin üzerine baskı yapma olasılığı olan dokuların görülmesini sağlar. Bazı hastalarda omurilik içine boya maddesi verilerek (miyelogram) inceleme gerekebilir, bunun sonrasında da BT (Bilgisayarlı tomografi) yapılır.
Bazı hastalarda, elektrotanısal testlerle, omurilik ve sinirlerin elektriksel incelemesi yapılabilir. Elektromyogram (EMG) ve sinir ileti incelemeleri servikal radikülopati ile karpal tünel gibi kol ve önkoldaki diğer sinir hastalıklarını birbirinden ayırmaya yardımcı olur. Somatik duyusal uyarılmış potansiyeller (SSEP), omurilik içinde sinyal iletimini inceleyen elektrik testler olup, servikal miyelopatisi olan bazı hastalarda yapılabilir.
Miyelopati ve radikülopatinin doğal seyri nasıldır? (Hiçbir şey yapmazsam neler olabilir?)
Servikal radikülopatinin "doğal seyri" büyük oranda kişinin ne kadar süredir şikayetlerinin olduğuna göre değişir. Çok erken belirtiler ile başvuran hastalarda seyir genel olarak çok iyidir. Bu hastaların büyük bir kısmında 6-12 haftalık bir süre içinde ağrı, uyuşukluk ve kuvvetsizlik tamamen veya tama yakın ortadan kalkar.
Belirtileri biraz daha uzun bir süredir var olan hastalarda sonuç daha belirsizdir. Bazı hastalarda, aktivitelerin değiştirilmesi, ısı, buz uygulamaları, fizik tedavi ya da reçetesiz satılan ilaçlar gibi sınırlı tedaviler ile ağrı tamamen ortadan kalkabilir. Bu hastaların yaklaşık üçte birinde belirtiler hastanın başa çıkabileceği derecede olmak üzere devam eder. Küçük bir hasta grubunda ise şikayetler dayanılmaz olup, bu kişilerde ileri tedavi gerekebilir.
Klinik olarak belirgin servikal miyelopatilerde ise "doğal seyir" daha belirsiz olsa da, miyelopatisi olan hastalarda belirtilerin zamanla ilerleyeceği konusunda görüş birliği vardır. Ancak, belirtilerin ne zaman, ne miktarda ve hangi hızla ilerleyeceği bilinmemektedir.
Hastaların yaklaşık %75'inde kademeli bir şekilde ilerleyen bir bozulma olurken, bozulma dönemleri arasında daha iyi oldukları dönemler görülür. Yüzde 20'sinde yavaş ancak sürekli bir kötüleşme olurken, %5'inde hızlı bir kötüleşme görülür.
Servikal dar kanalı olan hastalar ilaç tedavilerinden, çeşitli ameliyatsız tedavi yöntemlerinden ve cerrahiden fayda görebilirler.