Omurganın mikrobik hastalıklarına omurga enfeksiyonları denir. Nedeni çeşitli bakteriler veya mantarlardan birisi olabilir.
Enfeksiyon şu yapıları tutabilir:
- Omurganın kemik yapısı
- Omurlar arasındaki yastıkçıklar (disk)
- Omuriliği saran zar (dura mater)
- Omuriliğin etrafındaki boşluk
Omurga enfeksiyonları omurga ameliyatı sonrası oluşabilir ya da bazı risk faktörleri taşıyan hastalarda kendiliğinden gelişebilir. Enfeksiyon için risk faktörleri, kötü beslenme, bağışıklık sistemi bozuklukları, HIV enfeksiyonu, kanser, şeker hastalığı ve şişmanlık olarak sayılabilir. Ayrıca ülkemizde çiğ süt ve süt ürünleri tüketen vatandaşlarımız, brusella bakterisine bağlı oluşan enfeksiyonlar için risk altındadır.
Cerrahiye özel risk faktörleri ise uzun cerrahi süresi, enstrumantasyon kullanılması, revizyon cerrahisi olması şeklinde sıralanabilir. Alınan çeşitli önlemlere rağmen şartları en iyi olan hastanelerde bile özellikle enstrumantasyon kullanılırsa enfeksiyon oranı %4 e kadar çıkabilir. Aynı bölgeye tekrar tekrar yapılan operasyonlar bu riski daha da arttırabilir. Cerrahi sonrası enfeksiyonların büyük çoğunluğu ameliyat sonrası üçüncü gün ile üçüncü ay sonrası ortaya çıkar.
Omurga enfeksiyonları nasıl gelişir?
Enfeksiyon kan yolu ya da direk bulaş ile omurgaya gelen mikropların önce bir tahriş (inflamasyon) oluşturması ile başlar.
Daha sonra gelişen enfeksiyon diske ve kemiğe yayılmaya ve bu bölgeleri harap etmeye başlar.
Ardından enfeksiyon tüm kemiğe ve diske yayılıp arka duvarı delerek omurga kanalı içine ilerleyip omuriliğe ve sinirlere bası yapabilir.
Bu aşamada tutulan omurga çökerek kırık oluşabilir.
Omurga enfeksiyonlarının bulguları nelerdir?
Enfeksiyon bulguları ateş, halsizlik, baş ağrısı, boyun sertliği, operasyon yarası yerinde şişlik, hassasiyet, kızarıklık, akıntı, ağrı şeklinde ortaya çıkabilir. Bazı vakalarda hasta kol ve bacaklarında uyuşukluk, his kaybı, kas kuvvetlerinde zayıflık gibi bulgular hissedebilir. Bu bulgular bazı hastalarda sinsice yerleşirken bazı hastalarda ise daha başlangıçtan şiddetli bir klinik tablo ile olarak ortaya çıkar.
Omurga enfeksiyonlarına nasıl tanı konur?
Doktorunuz omurga enfeksiyonunun tanısını koyabilmek için öncelikle size sorular soracaktır. Ardından detaylı bir muayene yapılır.
Daha sonra görüntüleme ve kan testleri istenir. Bu testler içinde çeşitli görüntüleme yöntemleri (direkt grafiler, BT, MRG ve sintigrafi) yer alabilir. İstenebilecek kan testleri başında tam kan tetkiki, biyokimya, CRP, sedimentasyon hızı gelecektir. Bu testler aslında enfeksiyon olmadan da ameliyat sonrası biraz yüksek olabilir fakat genellikle birkaç hafta içinde normale dönerler. Ameliyat sonrası daha geç dönemde ya da ameliyat olmamış hastalarda enfeksiyon şüphesinde bu testlerin belirgin yüksekliği enfeksiyona işaret edebilir.
Sizden istenecek diğer laboratuar testleri, enfeksiyonun kesin varlığını gösterebilecek ve ne tip bir mikroorganizmanın enfeksiyon oluşturduğu konusunda bilgi verebilecek kan kültürleri ve enfeksiyon yerinden biyopsi ile alınacak doku örnekleri ya da yara yerinden alınan akıntı kültürleri olacaktır. Biyopsi genel olarak lokal anestezi ile ve floroskopi (görüntüleme cihazı) yardımıyla yapılır.
Bunların dışında ülkemizde sıklıkla rastladığımız brusella enfeksiyonu için serolojik kan testleri, tüberküloz (verem) için PCR ve deri duyarlılık testi (PPD) yapılabilir.
Omurga enfeksiyonunun ameliyatsız tedavisi nasıldır?
Cerrahi olmayan tedavi antibiyotik kullanımı, anti-tüberküloz tedavisi ve mantar enfeksiyonu için anti-fungal tedavileri içerir. Tedavinin cinsi ve süresi enfeksiyonun şiddeti ve neden olan mikroorganizmaya göre değişir.
Antibiyotik ve anti-fungal ilaçlar damardan veya ağızdan verilebilir. Damardan ilaç verilmesi durumunda bu tedavi hastanede veya takılacak bir kataterin yardımı ile ayaktan veya evde bir sağlık görevlisinin denetiminde yapılabilir. Tedavi süresi 7-10 gün gibi kısa bir sure olabileceği gibi 6-12 hafta gibi uzun bir süre de olabilir. Bazı durumlarda doktorunuz ağrının kontrol altına alınması ve omurganın dinlendirilmesi için korse tedavisi verebilir.
Omurga enfeksiyonlarında cerrahi tedavi ne zaman gereklidir?
Cerrahi tedavi antibiyotik tedavisine cevap veremeyecek kadar büyük apseleri olan hastalarda, omurların zedelenmesi nedeniyle anormal hareket olması, deformite (omur kayması, yana eğilme, kamburluk) gelişmesi ve bunlara bağlı şiddetli ağrıları olan hastalarda gerekli olabilir.
Apse veya omurgada kırık veya kamburluğa bağlı omurilik basısı ve buna bağlı olarak sinirlerde zedelenme olan (kuvvet kaybı, ciddi uyuşukluk) hastalarda mutlak acil cerrahi gerekir. Bu hastalarda cerrahi ile omurilik üzerinde olan basının kaldırılması gerekir.
Omurga enfeksiyonlarında cerrahi tedavi seçenekleri nelerdir?
Cerrahi seçenekler, enfeksiyonun çeşidi, yeri, apsenin büyüklüğü, dokularda yarattığı tahribat ve hastanın bağışıklık sistemine göre değişebilir. En basiti apse boşaltılması ve enfekte dokuların temizlenmesi (debridman) iken bazen harap olmuş omurların yerine geçecek kafesler ve enstrumantasyonların kullanması gerekebilir.
İşlem sonrası bazen yara kapanıp içeriye dren konarken, bazen de yara açık bırakılıp periyodik yıkanabilir veya basınçlı doku örtüleri (woundvac) ile negatif basınç uygulayarak sürekli drenajın sağlanması gibi bir yol izlenebilir.
Omurga enfeksiyonlarının uzun dönem etkileri nelerdir?
Özellikle ciddi ve yaygın enfeksiyonda tedavi süresi uzun olabilir. Hastanede uygulanan cerrahi girişim sonrası antibiyotik tedavisi damardan veya ağız yoluyla uzun sure devam edebilir. Aralıklı olarak doktorunuz beyaz küre sayısı, sedim ve CRP değerlerini takip ederek klinik şikayetlerin geçmesi ve kan değerlerinin normale dönmesi ile tedaviyi sonlandırır.