Omurganın travmaya bağlı ve patolojik (osteoporoz, kanser metastazları vb.) kırıklarını tedavi etmek için yakın dönemde üç yeni teknik geliştirilmiştir. Bunlar vertebroplasti, kifoplasti ve stentoplastidir. Bu yöntemler kapalı olarak ciltteki küçük kesilerden (perkütan) uygulanır ve her biri omurganın gövdesine çimento yerleştirilmesini içerir.
- Vertebroplasti: Kırılan kemik içerisine kemik çimentosu yerleştirilmesi işlemidir
- Kifoplasti: Kemiğin çökmüş olan kırık parçalarının önce balon yardımı ile kaldırılması, ve balon çıkarıldıktan sonra bu alanın kemik çimentosu ile doldurulması işlemidir.
- Stentoplasti: Kifoplasti yöntemine benzer bir şekilde çöken kısım kaldırılır. Fakat stentoplastide bu işlem bir balon değil stent adı verilen metalik bir kafes yardımı ile yapılır. Stent yerleştirildikten sonra çıkarılmaz, içi çimento ile doldurulur. Stentin kendisi de yapısal olarak omurganın içerisinde destek oluşturur.
Vertebroplasti yöntemi nasıl bir tekniktir?
Perkütan Vertebroplasti osteoporotik kırık tedavisinde, geleneksel tedaviler yetersiz kaldığında alternatif olabilecek yeni ve en az düzeyde cerrahi gerektiren bir tekniktir. Vertebroplasti ile osteoporoza bağlı omurga kırığı olan hastalarda veya omurga tümörü ya da omurga travması geçiren hastalarda omurga güçlendirilmesi sağlanabilir.
MRG veya BT aracılığı ile omurga kompresyon (çökme) kırığı teşhis edildikten sonra, hasta yüzüstü yatırılır ve hafif bir anestezi verilerek sakinleştirilir. Floroskopisi adı verilen bir görüntüleme yöntemi eşliğinde, doktor etkilenen omura özel iğneler kullanarak küçük bir cilt kesisinden girer ve omurun içine çimento benzeri bir madde (polimetil metakrilat) enjekte eder.
Enjeksiyonun kendisi sadece 10 dakika sürerken işlemin tamamı yaklaşık bir saat sürer. Çimento karışımı yaklaşık yarım saatte donar ve hasta serviste kısa bir süre kendine gelmesi için beklendikten sonra aynı gece ya da ertesi gün evine gidebilir. Genellikle, ilk birkaç günkü ağrıyı hafifletmesi için hastalara ağrı kesiciler verilir.
Vertebroplasti Hangi durumlarda uygulanır?
Osteoporozlu hastalar genellikle yaşlı ve cerrahi için risk taşıyan başka diğer hastalıklara sahip olabilecekleri için, daha az invaziv girişim olan vertebroplasti açık cerrahiye tercih edilebilir. Vertebroplasti osteoporoz sebebiyle görülen kemik kaybını düzeltmez, ancak oluşan kırıkların tespitini sağlar.
Omurga, başka bölge kanserlerinin en sık sıçradığı (metastaz) bölgedir. Bu nedenle bu hastalarda omurga metastazları hastada ağrıya ve kırığa neden olabilirler. Vertebroplasti bu hastalarda omurga stabilizasyonunu sağlar ve ağrıyı azaltıp iş yapabilme yeteneğini artırarak yaşam kalitesini geliştirir.
Perkütan Vertebroplasti osteoporotik omurga kırıklarında kırık omurgayı sağlamlaştırıp stabilizasyonu sağlar ve ağrıyı iyileştirir. Ancak osteoporoz sistemik bir hastalıktır ve sistemik tedavisi gerekir. Herhangi bir omur kırığı olan hastalarda, kırık omurun hemen bitişiğindeki omurlarda başka bir kırık olması ihtimali normalden beş kat fazladır. Dolayısıyla mutlaka osteoporozun şiddetini azaltacak medikal tedaviye bu hastalarda başlanmalıdır.
Komplikasyonlara %1'den daha az rastlanmasına rağmen, perkütan vertebroplasti enfeksiyona, kanamaya veya çimento karışımının kan dolaşımına karışıp kalp ve akciğerlerden geçmesine bağlı olarak emboliye (damarlarda tıkanma) sebep olabilir.
Kifoplasti yöntemi nasıl uygulanır?
Kifoplasti, özellikle menopoz sonrası kadınlarda kemik erimesine bağlı olarak oluşabilen, osteoporotik omurga kırıklarının tedavisinde kullanılan ve en az düzeyde cerrahi girişim gerektiren yeni bir yöntemdir. Vertebroplastide olduğu gibi bu işlemde de omurganın sağlamlaştırılması asıl amaçtır. Ancak kifoplastinin bir avantajı kırık nedeni ile çökmüş olan vertebranın düzeltilebilmesi ve böylelikle kırık nedeni ile gelişen kamburluğu da düzeltebilmesidir.
Genelde, osteoporoza bağlı omurga kırıkları, omurların ön kısımlarının çökerek bir kama oluşturacak şekilde birleşmelerine sebep olur. Bu ağrıya, boyda kısalmaya ve kambur bir görüntüye sebep olur.
Kifoplasti iki basamaktan oluşan bir işlemdir. İlk önce kırılıp ezilen omur içine özel bir balon yerleştirilir ve balon şişirilerek kırık omurun duvarlarını yükseltir ve omurun daha normal bir şekil almasını sağlayabilir. Takiben, çimento benzeri bir madde (kemik çimentosu, polimetilmetakrilat) ile balon tarafından oluşturulan boşluk doldurularak normal (düzeltilmiş) şeklin kalıcı olması sağlanır. Omurlara daha normal şekiller kazandırılarak omurganın dizilimi ve şekli düzeltilebilir.
Kifoplasti sırttaki küçük bir kesiden yapılır. Hastanede, durumun ciddiyetine göre lokal ya da genel anestezi altında yapılır. Tüm işlem düzeltilen her bir omur için yaklaşık bir saat sürer. Hasta ameliyat günü taburcu edilir ya da o geceyi hastanede geçirmesi istenebilir. Ameliyatı takip eden iki gün içerisinde ağrının dindiği fark edilebilir.
Stentoplasti yöntemi nasıl uygulanır?
Stentoplasti ise kifoplastiden sonra geliştirilen en yeni tekniktir. Bu teknikte yine küçük bir kesiden girilerek omurga içine kriko benzeri titanyum stentler yerleştirilmektedir. Daha sonra bu stentler omurga içinde bir kriko gibi açılarak çökmüş omurga yükseltilmektedir. Bu işlemden sonra, titanyum stentlerin içi ve etrafı çimento ile doldurulmaktadır.
Bu işlemin kifoplastiye göre teorik avantajı balon yerine kullanılan titanyum stentlerin içeride bırakılması ile tekrar çökmenin önlenmesi ve daha sağlam bir yapı oluşturulmasıdır. Ancak bu teorik avantajın etkinliği henüz bilimsel çalışmalarla doğrulanmamıştır.
Kifoplasti ve stentoplasti yöntemleri yeni tedavi yöntemleridir ve uzun dönem sonuçları tam olarak bilinmemektedir. Tedavinin etraftaki diğer omurlar üzerine etkileri de tartışmalıdır. Diğer tüm tıbbi müdahalelerde olduğu gibi kifoplasti ve stentoplastinin de vertebroplastiye benzer riskleri vardır. Tedaviye karar vermeden önce doktorunuza danışarak bu riskler hakkında bilgi alınız.